دوماهنامه بررسی ارتباط بین وضعیت مواجهه با صدا و استرس شغلی مو ثر بر اعمال ناایمن و حوادث رانندگی در رانندگان اتوبوسهاي شهري همدان در سال 1390 4 3 2 1 رستم گلمحمدي نیلوفر دامیار ایرج محمدفام جواد فردمال تاریخ دریافت: 91/01/06 تاریخ ویرایش: 91/05/31 تاریخ پذیرش: 92/10/13 چکیده زمینه و هدف: در میان سیستمهایی که فرد روزانه در تعامل با آن میباشد سیستم حملونقل عمومی وي را در معرض ریسکهاي متعددي قرارمیدهد. در این میان مواجهه رانندگان با صدا میتواند از طریق ایجاد افت شنوایی و استرس بر عملکرد ایمن راننده تا ثیر گذاشته و در نتیجه منجر به بروز حادثه شود. لذا این مطالعه با هدف بررسی اثر صدا و استرس شغلی بر اعمال ناایمن و حوادث رانندگان اتوبوس انجام شد. روش بررسی: این مطالعه مقطعی در بهار سال 1390 انجامشد. تعداد 54 راننده با استفاده از روش نمونهگیري تصادفی ساده از بین رانندگان اتوبوسهاي شهري همدان انتخاب شدند. ابزارها و روشهاي مورد استفاده در جمعآوري اطلاعات شامل دستگاه صداسنج (CEL450) پرسشنامه استرس شغلی فیلیپالرایس پرسشنامه اطلاعات فردي تکنیک نمونهگیري ایمنی و چکلیست آمار یکساله حوادث بود. آزمونهاي آماري مورد استفاده در تحلیل دادهها شامل Logistic ANOVA و t-test در spss16 بود. یافتهها: نتایج نشانداد %76 رانندگان استرس بالا دارند درصد اعمال ناایمن انجامشده توسط رانندگان %42/71 بوده و مواجهه صوتی آنها در محدوده ریسک بالا قرار دارد. همچنین نتایج نشانداد با افزایش میزان مواجهه صوتی و میزان استرس شغلی رانندگان درصد اعمال ناایمن و احتمال رخداد حادثه افزایش مییابد. نتیجهگیري: با توجه به سطح بالاي استرس درصد بالاي اعمال ناایمن و مواجهه صوتی در رانندگان مورد مطالعه این افراد مستعد بروز حادثه میباشند. بنابراین اجراي برنامه مدیریت استرس و آموزش رانندگان درخصوص رعایت مساي ل ایمنی بهمنظور کاهش سطح استرس و درصد اعمال ناایمن و درنتیجه کاهش حوادث ضرورت دارد. کلیدواژهها: مواجهه صوتی استرس شغلی اعمال ناایمن حوادث ترافیکی 4] و منبع مواجهه صداي شغلی براي آنها محسوب میشوند [3, 6]. 4, افت شنواي ی در رانندگان از طریق افزایش زمان سرعت عمل در پاسخ به محركهاي صوتی محیط (همچون بوغ سایر وسایل نقلیه) ریسک بروز حوادث ترافیکی را افزایش میدهد. اهمیت این موضوع از آن جهت است که امروزه حوادث ترافیکی تبدیل به خطري جدي شدهاست که جان و مال افراد را به خصوص در کشورهاي در حال توسعه تهدید میکند [7]. در این مطالعه منظور از حوادث ترافیکی حوادث ایجاد شده در عرصه معابر سوارهرو میباشد. صدا همچنین به عنوان یک استرسور فیزیکی اثرات مقدمه اثرات صدا بر انسان از چند جنبه مورد توجه است که از آن جمله میتوان صدمه به دستگاه شنواي ی و اثرات عصبی و روانی و یا بعبارتی استرس را نام برد که هر دوي آنها عوامل مهمی در ایجاد حوادث میباشند [1]. منابع عمده صداي محیط زیست شامل ترافیک زمینی هوایی ریلی و فعالیتها ي شهري و ساختمانی است [2]. اتوبوسها مخصوصا در شهرهاي بزرگ موضوع مهمی براي مطالعه در خصوص آلودگی صوتی هستند [5-3]. زیرا بطور همزمان هم منبعی از صداي شهري (ترافیک) هستند و هم یک مکان کاري براي رانندگان بوده [3, 1- دانشیار گروه بهداشت حرفهاي و مرکز تحقیقات علوم بهداشتی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان ایران. 2- (نویسنده مسي ول) دانشجوي تحصیلات تکمیلی گروه بهداشت حرفهاي دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان ایران. damyar@umsha.ac.ir 3- استادیار گروه بهداشت حرفهاي دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان ایران. 4- استادیار گروه آمار زیستی و اپیدمیولوژي دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان ایران.
بررسی ارتباط بین وضعیت مواجهه با صدا و استرس شغلی... 71 2 مضري بر سیستم عصبی میگذارد [8]. استرس یا همان عدم تعادل در شرایط جسمی و ذهنی نیز بعنوان بخش جدانشدنی شغل رانندگی ممکن است از طریق ایجاد حوادث بر رشد اقتصادي اثر منفی بگذارد [9]. در سراسر جهان تعداد افراد کشته شده در حوادث ترافیک جادهاي 1/2 میلیون نفر در سال و تعداد جراحات ناشی از حوادث ترافیکی بیش از 50 میلیون نفر در سال میباشد [10]. هزینه تصادفات ترافیک جادهاي بخصوص در کشورهاي با سطح درآمد کم و متوسط از جمله ایران بین 1 تا 2 درصد از تولید ناخالص ملی در این کشورها برآورد شده است [10, 11]. در ایران حوادث ترافیک جادهاي دومین دلیل اصلی مرگومیر (بعد از بیماري کرونر قلب) میباشد که در طی سالهاي اخیر افزایش ثابتی در میزان حوادث ترافیک جادهاي در ایران وجود داشتهاست [12]. با توجه به اینکه سطح مرگومیر و جراحات ناشی از حوادث ترافیکی بالا و در عین حال تا حدود زیادي قابل اجتناب است بنابراین ضروري است که عوامل و شرایط رخداد این حوادث شناسایی و در رفع آنها اقدام مناسب صورت گیرد [10]. فاکتورهاي متعددي در بروز این حوادث نقش دارند که از جمله آنها میتوان فاکتورهاي انسانی فاکتورهاي محیط جادهاي و فاکتورهاي وسیله نقلیه را نامبرد [13]. در این میان فاکتورهاي انسانی با عناوین اعمال ناایمن و خطاهاي راننده شایعترین مورد براي مشارکت در ایجاد تصادفات است که به دنبال آن شرایط محیطی و فاکتورهاي وسیله نقلیه میآید [13]. با توجه به اینکه رانندگان بسیار مستعد مشکلات مرتبط با سلامتی هستند و این وضعیت طی سالهاي بعدي خدمت بدتر خواهد شد [8] انجام مطالعات جهت آگاهی از ریسک فاکتورهاي شغل رانندگی اتوبوس و اثرات آنها بر حوادث رانندگی و بکارگیري راههاي کنترل ریسک فاکتورها در بهبود وضعیت سلامتی رانندگان بسیار مهم و مو ثر میباشد. مطالعات متعددي در زمینه بررسی حوادث ترافیک جادهاي و علل رخداد آنها در سراسر جهان انجام شده است لیکن با توجه به اینکه در متون اپیدمیولوژیکی مشخص شدهاست که وجود عوامل در کنار هم اثري بیشتر از حاصل جمع اثر تک تک عوامل به تنهایی بر سلامت عمومی فرد خواهد داشت [8] در بررسی منابع مطالعهاي که به بررسی میزان اثر توأم استرس شغلی مواجهه با صدا و اعمال ناایمن بر حوادث رانندگی بپردازد یافت نشد لذا این مطالعه با هدف بررسی اثر صدا و استرس شغلی بر بروز اعمال ناایمن و حوادث رانندگی رانندگان اتوبوس شهري انجام شد. روش بررسی مطالعه توصیفی تحلیلی حاضر به صورت مقطعی در بهار سال 1390 و با هدف بررسی ارتباط بین وضعیت مواجهه با صدا و استرس شغلی مو ثر بر اعمال ناایمن و حوادث رانندگی در رانندگان اتوبوسهاي شهري همدان انجام شد. جامعه آماري این پژوهش رانندگان شرکت واحد اتوبوسرانی شهر همدان که در 32 مسیر متفاوت مشغول به کار میباشند در نظر گرفته شد. در این پژوهش از شیوه نمونهگیري تصادفی ساده استفاده شد. در ابتدا با توجه به لیست تهیه شده از سوي سازمان اتوبوسرانی 54 راننده به صورت تصادفی انتخاب شدند. براي محاسبه اندازه نمونه فوق در این مطالعه توان %80 در تعیین حداقل همبستگی 0/3 بین مواجهه با صدا و اعمال ناایمن یا استرس شغلی با اعمال ناایمن در سطح اطمینان %95 به عنوان معیار قرار گرفت و بر مبناي رابطه زیر که در آن: II احتمال خطاي نوع ß: r: حداقل همبستگی بین صفات که مایل به تعیین آن هستیم I احتمال خطاي نوع α: اندازه نمونه برابر 54 مورد محاسبه شد. محاسبات در نرم افزار R O.2,14 انجام شد. Z Z1 1 2 n 1 1 r Log 4 1 r 3
72 رستم گلمحمدي و همکاران روشها و ابزارهاي مورد استفاده به منظور جمع آوري اطلاعات در این بررسی دستگاه صدا سنج مدل 450 CEL پرسشنامه استرس شغلی پرسشنامه اطلاعات فردي لیست اعمال ناایمن تدوین شده و اجراي تکنیک نمونه گیري ایمنی بودند. اطلاعات مربوط به حوادث رانندگان در یک سال اخیر (سال 1389) نیز با مراجعه به دفتر ثبت حوادث سازمان اتوبوسرانی جمعآوري شد. در این پژوهش براي اندازهگیري استرس شغلی از پرسشنامه فیلیپ ال رایس که مورد تا ي ید انیستیتوي بهداشت روانی آمریکا با قابلیت اعتماد 0 / 92 می باشد استفاده شد [14]. این پرسشنامه حاوي 57 سو ال شامل 3 بخش روابط بینفردي (سو ال 26-1) شرایط فیزیکی (سو ال 48-27) و علاقهمندي به کار (سو ال 57-49) میباشد که دریک طیف 5 گزینهاي لیکرت (هرگز به ندرت گاهی اوقات اغلب اوقات و همیشه) تکمیل میگردد. روش نمرهگذاري به اینصورت است که دامنه پاسخ هر سو ال به ترتیب از 1 تا 5 نمرهگذاري میگردد که در تعدادي از سو الات این نمرهگذاري معکوس است. سپس نتایج حاصل از کم ی کردن کلیه سوالات با هم جمع میشود که تعیین کننده نمره استرس شغلی افراد میباشد. نمره استرس شغلی کمتر از 116 نشاندهنده سطح استرس پاي ین 116-140 نشاندهنده سطح استرس متوسط و بیشتر از 140 نشاندهنده سطح استرس بالا میباشد. بهزاد میزان پایایی پرسشنامه فوق را برابر با 0 / 921 به دست آورد [15]. براي تعیین سطح استرس شغلی رانندگان پرسشنامهها در شرایطی که رانندگان در حال استراحت بوده (قبل از حرکت از ایستگاه اول و یا بعد از توقف در ایستگاه آخر) به آنها تحویل و توضیح مختصري پیرامون نحوه تکمیل آن داده شد. تعدادي از رانندگان در همان زمان پرسشنامهها را تکمیل و تعدادي دیگر آن را در منزل تکمیل کرده و تحویل کیوسکهاي مستقر در خیابانها میدادند. همچنین اطلاعات مربوط به خصوصیات دموگرافیک رانندگان از طریق پرسشنامهاي جداگانه که در زمان استراحت راننده و توسط مشاهدهگر از راننده پرسیده و تکمیل میشد جمع آوري شد. به منظور بررسی رفتارهاي ناایمن رانندگان تکنیک نمونهبرداري از رفتار ناایمن مورد استفاده قرار گرفت [16]. در این تکنیک فرض بر این است که درصدي از زمان که فرد در حال کار ایمن یا ناایمن است قابل تعیین میباشد. براي انجام این تکنیک باید تعداد مشاهدات مورد نیاز زمان انجام مشاهده مشاهدهگر و مشاهده شونده از قبل مشخص شوند. مشاهدهگر در تمام طول مدت انجام تکنیک بایستی یک نفر ثابت باشد تا از ایجاد اختلاف بین مشاهدهگر اجتناب شده و نتایج مورد اطمینان باشد. همچنین مشاهدهگر بایستی تسلط کامل به کلیه قوانین و مقررات راهنماي ی و رانندگی داشته باشد تا بتواند ایمن یا ناایمن بودن اعمال را در کوتاهترین زمان تشخیص دهد. در ابتدا لیستی مشتمل بر 75 عمل ناایمن با مطالعه مقررات راهنماي ی و رانندگی کشور بررسی علل بروز حوادث ثبت شده در برگههاي ثبت حادثه در سازمان اتوبوسرانی و مطالعات انجام شده تهیه گردید [17]. در زمینه تعیین تعداد مشاهدات به منظور افزایش دقت کار تصمیم برآن شد تا در هر دقیقه از شروع حرکت در هر مسیر یک مشاهده درثانیهاي که از قبل بصورت تصادفی انتخاب شده است انجام شود. پس از مشخص شدن رانندگان مورد بررسی (با مشخص بودن نام و نام خانوادگی راننده نام مسیر و کد اتوبوس) کار مشاهده با در دست داشتن فهرست نهایی اعمال ناایمن فهرست زمانهاي تصادفی و برگه ثبت اعمال ناایمن انجام گرفت. یکی از مواردي که در طول مشاهدات بسیار سعی بر انجام آن بود کنترل نامحسوس راننده در هنگام مشاهدات و عدم جلب توجه وي بود از این رو عمل مشاهده همزمان با اندازهگیري صدا با استفاده از دستگاه صداسنج انجام شد که دستگاه فوق از قبل تنظیمشده تا در زمان اندازهگیري هیچگونه مزاحمتی در کار مشاهده ایجاد نکند. با توجه به اینکه مشاهدهگر تنها یکبار در هر دقیقه مجاز به مشاهده عمل راننده آن هم در کوتاهترین زمان ممکن بود میتوان از حداقل بودن تداخل حضور مشاهدهگر با
بررسی ارتباط بین وضعیت مواجهه با صدا و استرس شغلی... 73 انجام و یا عدم انجام عمل ناایمن اطمینان یافت. آنجایی که رفتار هر فرد میتواند در هر لحظه نسبت به لحظه قبل خود تغییر نماید بنایراین زمان هر مشاهده حتی المقدور کوتاه بوده و تنها به اندازهاي بود که مشاهدهگر قادر به مشاهده عمل و تعیین ایمن یا ناایمن بودن آن باشد. در این مطالعه حداکثر زمان هر مشاهده 5 ثانیه بود. زمان فوق بر اساس مرور پژوهشهاي گذشته [17] در این زمینه مشورت با اساتید و فراهم آوردن فرصت تصمیم گیري براي مشاهدهگر قرار داده شد. به منظور اندازهگیري میزان مواجهه رانندگان با تراز معادل صدا دستگاه صدا سنج مدل 450 CEL مورد استفاده قرار گرفت. قبل از استفاده از دستگاه فوق بایستی تنظیماتی بر روي آن اعمال شود. سپس بایستی میکروفن دستگاه به یقه سمت چپ راننده (براي اندازهگیري تراز صداي معادلی که از پنجره به گوش راننده میرسید) متصل میشد و در 10 دقیقه اول حرکت (زمان مورد نظر[ 18 ]) از راننده خواسته میشد که پنجره را باز بگذارد تا حداکثر تراز صدایی که به گوش میرسد اندازهگیري شود. بدین ترتیب حداکثر تراز معادل صدایی که راننده را تحت مواجهه قرار میداد اندازهگیري میشد. در این ارزیابی اثر ساعات مختلف روز روزهاي مختلف هفته و مسیرهاي مختلف شهر به لحاظ تراکم ترافیکی در فرآیند نمونهگیري لحاظ شد. به این ترتیب که نمونهها در ساعات مختلف روز روزهاي مختلف هفته و در تمام خیابانهاي موجود در شهر مورد مطالعه قرار میگرفتند. در نهایت دادهها پس از جمعآوري و با استفاده از نرم افزارSPSS16 و آزمونهاي آماري ) Logistic ANOVA, (regression, t-test مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافتهها تمامی رانندگان مورد مطالعه مرد و متا هل بودند. میانگین (± انحراف معیار) سن افراد مورد مطالعه (±9/081)39/84 سال بود که اغلب آنها در بازه سنی (%67/3) 45-30 سال بودند. بعد خانوار افراد مورد بررسی (±1/164)3/76 بود. %67/3 از افراد تحصیلات زیر دیپلم و % 32/7 از افراد تحصیلات دیپلم و بالاتر داشتند. میانگین سابقه کاري رانندگان مورد بررسی (±7/908)10/54 سال بود. میزان %74/1 از رانندگان به صورت شیفتی و %25/9 بصورت یکسره مشغول به کار بودند. %67/6 بصورت سازمانی و %32/4 بصورت خصوصی مشغول به کار بودند. بر طبق گزارشات سازمان %35/2 افراد حداقل یک حادثه ترافیکی داشتهاند درحالیکه بر طبق گزارش خود افراد درصد فوق برابر %15/2 به دست آمد. یافتههاي بدست آمده در زمینه میزان استرس شغلی رانن دگان نشان داد %76 رانن دگان (38 نفر) سطح استرس بالا %16 (8 نفر) سطح استرس متوسط و %8 (4 نفر) سطح استرس پاي ین دارند. در زمینه بررسی اعمال ناایمن نتایج نشان داد %42/71 اعمال مشاهده شده ناایمن میباشد و در این میان از میان 20 مورد عمل ناایمن ثبت شده موارد پارك دوبل (±21/85)%24/71 صحبتکردن حین رانندگی دو متغیر مورد بررسی جدول 1- نتایج آزمون همبستگی در بررسی رابطه متغیرهاي اصلی پژوهش با یکدیگر استرس و تراز معادل صدا تعداد اعمال ناایمن و تراز معادل صدا تعداد حوادث و تراز معادل صدا استرس و تعداد اعمال ناایمن استرس و تعداد حوادث تعداد اعمال ناایمن و تعداد حوادث p 0/731 0/199 0/489 0/857 0/552 0/903 Pearson 0/05 0/178 0/096 0/026 0/086-0/017
74 رستم گلمحمدي و همکاران (±19/75)%14/99 و چنگش ناایمن فرمان ماشین (±15/95)%12/46 بالاترین درصد اعمال ناایمن را به خود اختصاص دادند. نتایج اندازهگیري صدا نشان داد میانگین مواجهه صوتی رانندگان برابر با db(a) 76/35 و نتایج آنالیز فرکانس تراز معادل صدا در شبکه L و C نشان داد فرکانس غالب 32 و سپس 63 هرتز میباشد. اندازه فاکتور قل ه (C.F) تراز معادل صدا در شبکه A نیز برابر با 15/3019 به دست آمد که بزرگتر از 15 میباشد که در ناحیه ریسک بالا قرار دارد [1]. نمودار 1- رابطه تراز معادل صدا در شبکه A با تعداد اعمال ناایمن 2- نمودار رابطه استرس شغلی با تعداد حوادث ثبت شده در سازمان اتوبوسرانی نتایج بررسی همبستگی متغیرهاي اصلی پژوهش در جدول شماره 1 آورده شده است. چنانچه در این جدول ملاحظه میکنید مقادیر P-value براي تمام موارد مورد بررسی بزرگتر از 0/05 میباشد. نتایج آزمون رگرسیون در بررسی رابطه استرس شغلی و مواجهه صوتی رانندگان با درصد اعمال ناایمن نشان داد با افزایش میزان مواجهه رانندگان با تراز معادل صدا و نیز با افزایش استرس شغلی درصد اعمال ناایمن افزایش مییابد. اما مقدار p-value حاصل به ترتیب برابر با 0/283 و 0/517 به دست آمد. وضعیت رابطه مواجهه صوتی رانندگان با اعمال ناایمن در نمودار شماره 1 نشان داده شده است. نتایج آزمون رگرسیون لجستیک در بررسی رابطه استرس شغلی و مواجهه صوتی رانندگان با وجود یا عدم وجود حادثه ترافیکی در سال 1389 که در سازمان ثبت شده بود نیز نشان داد با افزایش میزان مواجهه رانندگان با تراز معادل صدا و نیز با افزایش استرس شغلی احتمال رخداد حادثه افزایش مییابد. اما مقدار P-value حاصل به ترتیب برابر با 0/336 و 0/606 به دست آمد. وضعیت رابطه استرس شغلی با حوادث ثبت شده در سازمان اتوبوسرانی در نمودار شماره 2 نشان داده شده است. بحث و نتیجهگیري نتایج مطالعه حاضر نشان داد %76 رانندگان استرس بالا دارند. نتایج مطالعه کلویمولر نیز نشان داد رانندگان سیستم حمل و نقل عمومی استرس بالاي ی را تجربه میکنند [19]. با توجه به سطح بالاي استرس در رانندگان و اثرات منفی آن بر کاراي ی راننده اتوبوس که شغلش در ارتباط با سلامت افراد جامعه میباشند ضرورت تعدیل فاکتورهاي مو ثر در ایجاد استرس از طریق اعمال یک برنامه جامع مدیریت استرس از سوي سازمان اتوبوسرانی احساس میشود. درصد کلی اعمال ناایمن انجام شده توسط رانندگان نیز برابر با %42/71 به دست آمد. در مطالعهاي که محمدفام و همکاران با هدف بررسی رفتارهاي ناایمن
بررسی ارتباط بین وضعیت مواجهه با صدا و استرس شغلی... 75 تصویر 1- نحوه ارتباط متغیرهاي اصلی پژوهش با یکدیگر رانندگان اتوبوسهاي بین شهري همدان انجام داده بودند نیز درصد اعمال ناایمن %42/4 گزارش شد [17]. با توجه به درصد بالاي اعمال ناایمن و به لحاظ اهم یت و شدت پیامدهاي ناشی از انجام اعمال ناایمن توسط رانندگان اتوبوسهاي شرکت واحد بایستی اقداماتی جهت کاهش درصد اعمال ناایمن اتخاذ شود در این خصوص میتوان برگزاري جلسات آموزشی از سوي سازمان اتوبوسرانی با هدف آموزش رانندگان و افزایش آگاهی آنان در خصوص رعایت مساي ل رانندگی ایمن به دلیل شدت پیامدهاي محتمل ناشی از انجام اعمال ناایمن و نظارت نامحسوس رانندگان در داخل اتوبوسها در خصوص رعایت مقررات راهنماي ی و رانندگی و بکارگیري سیستم تشویق و تنبیه براي کاهش درصد اعمال ناایمن انجام شده توسط رانندگان را پیشنهاد نمود. مقادیر مجاز مواجهه با صدا بر اساس حد مجاز کشوري ایران براي 8 ساعت کار 85dB(A) میباشد با توجه به اینکه میانگین ساعات کار رانندگان در گروه مورد بررسی 9/55 ساعت در روز به دست آمده است. مقدار مجاز مواجهه با صدا براساس استاندارد فوق از طریق روابط موجود تقریبا برابر db(a) 84/2 به دست آمد. نتایج اندازهگیري صدا نشان داد مواجهه رانندگان کمتر از مقادیر مجاز مواجهه با صدا بر اساس حد مجاز کشوري ایران و برابر db(a) 76/35 میباشد. اما به نظر محقق شغل رانندگی اتوبوس به لحاظ نیاز به تمرکز بالا بایستی با مقادیر کمتر از حد مجاز مواجهه صوتی که براي کارگران در محیطهاي صنعتی تعریف شده است مقایسه شود تا در مورد وضعیت آن بتوان قضاوت نمود زیرا شغل رانندگی اتوبوس به دلیل ارتباط با سلامت افراد در جامعه و شدت پیامدهاي محتمل ناشی از مواجهه صوتی به لحاظ افزایش احتمال وقوع حوادث جبران ناپذیر از حساسیت ویژه برخوردار است. نتایج اندازهگیري فاکتور قل ه Factor) (Crest که بزرگتر از 15 به دست آمده نیز نشان میدهد راننده در محدوده ریسک بالا قرار دارد که خود تا ییدي بر نتیجه فوق میباشد. بنابراین از آنجاي یکه رانندگان مورد بررسی در معرض مواجهه با صداهاي غیر قابل پیشبینی (صداهاي متغیر و با شدت بالا) میباشند و نیز از آنجاي یکه اندازهگیريها در مدت زمانهاي ده دقیقهاي انجام شده است و بنابراین تکرار آن براي رانندگان زیاد میباشد می توان گفت رانندگان مورد بررسی به لحاظ مواجهه با صدا وضعیت مناسبی ندارند. طبق نتایج ذکر شده این مطالعه نتوانست ارتباط آماري قوياي بین عوامل مستعد کننده بروز حوادث و حوادث برقرار کند که این امر میتواند به دلیل عدم گزارش حوادث جزي ی در گزارش حوادث توسط رانندهها یا سازمان به محققین و یا تعداد کم نمونههاي مورد مطالعه باشد. همچنین در خصوص اطلاعات جمعآوري شده پیرامون حوادث باید توجه داشت که حوادث ثبت شده در سازمان همان حوادث مشاهده شده نمیباشند و کمتر از مقدار واقعی
76 رستم گلمحمدي و همکاران میباشند. همچنین از جمله علل احتمالی عدم برقراري ارتباط معنیدار آماري بین متغیرهاي اصلی پژوهش را میتوان تا ثیرگذاري سایر عوامل از جمله رضایت شغلی شرایط جادهاي مساي ل مرتبط با زندگی خصوصی افراد و مواردي از این قبیل دانست که بررسی آنها خارج از حیطه این تحقیق بوده است. دسترسی بسیار دشوار به رانندگان حین انجام تحقیق امکان تا ثیر حضور مشاهدهگر با عملکرد راننده علیرغم سعی در کنترل نامحسوس و عدم ثبت و گزارش حوادث جزي ی توسط سازمان اتوبوسرانی از جمله محدودیتهاي مطالعه حاضر بود. نتایج بررسی تا ثیر استرس شغلی و مواجهه صوتی بر اعمال ناایمن و حوادث ترافیکی در ارتباط با سایر متغیرها در مطالعه حاضر در مدل زیر خلاصه شده است: طبق نتایج ذکر شده در خصوص سطح بالاي استرس درصد قابل توجه اعمال ناایمن و مواجهه صوتی رانندگان که هریک خود منجر به افزایش احتمال رخداد حادثه میشوند میتوان نتیجه گرفت که این افراد مستعد بروز حادثه میباشند. همچنین با توجه به اینکه بروز حوادث علاوه بر عوامل بررسی شده ناشی از سایر عوامل قابل بررسی و غیر قابل بررسی همچون زندگی خانوادگی افراد رضایت شغلی شرایط جادهاي و بسیاري عوامل دیگر نیز میباشد که خارج از حیطه این تحقیق بودهاست لذا لزوم ادامه و تکمیل چنین مطالعاتی براي دستیابی به الگوهاي شفافتري از علل بروز حوادث رانندگان شهري پیشنهاد میگردد. تقدیر و تشکر در پایان از زحمات کلیه پرسنل سازمان اتوبوسرانی از جمله رانندگان زحمتکشی که در راستاي انجام این پژوهش مشارکت داشتهاند سپاسگزاري مینماي یم. همچنین با توجه به اینکه مطالعه حاضر تحت عنوان پایاننامه تحقیقاتی در دانشگاه علوم پزشکی همدان ثبت و تا مین اعتبار گردید از معاونت محترم تحقیقات و فناوري دانشگاه کمال تشکر را داریم. منابع 1. Golmohamadi R. Engineering of noise and vibration. Hamadan. Daneshjoo. 2007; third edition. 2. Aslam MJ, Aslam MA, Batool A. Effect of noise pollution on hearing of public transport drivers in Lahore city. Pak J Med Sci.2008; 24(1): 6-142. 3. Henrique P, Zannin T. Occupational noise in urban buses. International Journal of Industrial Ergonomics. 2006; 36(5):901. 4. Henrique P, Zannin T. Occupational noise in urban buses* International Journal of Industrial Ergonomics.2008; 38(7):232. 5. Mukherjee AK, Bhattacharya SK, Ahmed S, Roy SK, Roychowdhury A, Sen S. Exposure of drivers and conductors to noise, heat, dust and volatile organic compounds in the state transport special buses of Kolkata city. Transportation Research Part D.2003; 8(9):11. 6. Nasiri P, Monazam esmaeel pour MR, Rahimi foroushani E, Ebrahimi H, Salimi Y. Occupational Noise Exposure Evaluation in Drivers of Bus Transportation of Tehran City. Journal of Health & Environment. 2009;2(2):124-131. 7. Hamed MM, Jaradat AS, Easa SM. Analysis of commercial mini-bus accidents. Accid Anal and Prev.1998; 30(5):67-555. 8. Whitelegg J. Health of professional drivers. Eco- Logica Ltd Transport & General Workers Union; 1995 Contract No. Document Number. 9. Gimsia R. The relationaship between job satisfaction and stress among BMTA bus drivers. Bangkok: Rangsit university; 2004. 10. Peden M, Scurfield R, Sleet D, Mohan D, Hyder AA, Jarawan E, et al., editors. World report on road traffic injury prevention. united nations: World Health Organization; 2004. 11. Peden M, K M, E K. Injury: a leading cause of the global burden of disease. In: Cluster DoIaVPNDaMH, editor. Geneva: World Health Organization. 2000; p.1-50. 12. Montazeri A. Road-traffic-related mortality in Iran: a descriptive study. Public Health. 2004; 3: 110-118. 13. Nelligan J. Highway safety Research Continues on a Variety of Factors That Contribute to Motor Vehicle Crashes. Washington: United States General Accounting Office; 2003. 14. Rice PL. Stress and Health.third ed. Taflinger M, McGlasson TA, Mackres J, Western RJ, editors. Moorhead State University: Brooks/Cole
بررسی ارتباط بین وضعیت مواجهه با صدا و استرس شغلی... 77 publishing;1999. 15. Behzad h. Comparison of strategies to deal with burnout and job stress among female nurses working in special and ordinary sectors in Tehran hospitals. Tehran. Allame Tabatabaii School of Psychology and Educational Sciences. Degree of MSC. 16. Raouf A, Dhillom BS. Safety assessment: a quantitative approach. edior: mohammadfam I. Hamadan: fanavaran; 2006. 17. Mohammadfam i, golmohamadi r. Evaluation of safety behavior among coach drivers in Hamadan. tabib shargh. 2000;5(4): 60-251. 18. Abbaspour M, Golmohammadi R, Nassiri P, Mahjub H. An investigation on time-interval optimization of traffic noise measurement. Low frequency noise, vibration and active control. 2006; 25(4): 73-267. 19. Kloimuller I, Karazman R, Geissler H, Morawetz IK, Haupt H. The relation of age,work ability index and stress-inducing factors among bus drivers. International Journal of Industrial Ergonomics. 2000; 25:497-502.
78 Abstract Evaluation of the relation between noise exposure and occupational stress with unsafe acts and accidents in city bus drivers R. Golmohammadi 1, N. Damyar 2, I. Mohammadfam 3, J. Fardmal 4 Received: 2012/03/25 Revised: 2012/08/21 Accepted: 2014/01/03 Abstract Background and aims: Among all systems that each person may interact with in daily life; public transportation systems may expose them to various risks. The noise exposure of drivers can cause accidents through developing hearing loss and stress and consequent impact on driver s safety performance. The main objective of this study was to evaluate the relation between noise exposure and occupational stress with unsafe acts and car accidents among city-bus drivers of Hamadan. Methods: This cross-sectional study was conducted in spring of 2011. Fifty four drivers were chosen using simple random sampling among Hamadan city bus drivers. The required data gathering was done by using sound level meter, job stress questionnaire, personal characteristics questionnaire, safety behavior sampling technique and checklist of accidents. Data analysis was done with statistical tests including t-test, logistic regression and one-way ANOVA. Results: The obtained results indicated that 76% of drivers were at the high stress level, the percentage of unsafe acts among them was 42.71% and their noise exposure was at high risk levels. In addition, our results showed that the probability of accidents and unsafe acts was increased with the increasing of noise exposure and job stress. Conclusion: Because of high stress level, high percent of unsafe acts and noise exposure in studied drivers, they are vulnerable to accident. Thus decreasing the stress level and unsafe acts through implementation of a comprehensive stress management program and education of drivers about following safety is required. Keywords: Noise exposure, Job stress, Unsafe acts, Traffic accidents. 1. Department of Occupational Health and Health Sciences Research Center, School of Public Health, Hamedan University of Medical Sciences, Hamedan, Iran. 2. (Corresponding author) Department of Occupational Health, School of Public Health, Hamedan University of Medical Sciences, Hamedan, Iran. damyar@umsha.ac.ir 3. Department of Occupational Health, School of Public Health, Hamedan University of Medical Sciences, Hamedan, Iran. 4. Department of Biostatistics and Epidemiology, School of Public Health, Hamedan University of Medical Sciences, Hamedan, Iran. Iran Occupational Health, Vol. 11, No. 1, Apr-May 2014